Een nieuw pensioenakkoord! Een nieuw bestuursgeluid? Dat zou wél moeten! Er kleven nogal wat bezwaren aan het klassieke bestuursmodel van de paritaire vertegenwoordiging in de besturen van pensioenfondsen in Nederland. En die bezwaren worden er, als het principeakkoord werkelijkheid wordt, niet minder op.
Het nieuwe pensioencontract voor werknemers in Nederland, gaat uit van premie-inleg voor eigen pensioenopbouw met leeftijdsgebonden beleggingsrisico’s. Dat rechtvaardigt nog meer dan tot nu toe directe zeggenschap van deelnemers. Daar komt bij dat het natuurlijk van de zotte is dat vakbonden in (bedrijfstak)pensioenfondsen en bij sociale partners nog steeds zo oppermachtig zijn terwijl hun ledental daar geen enkele aanleiding meer toe geeft.
Vreemd genoeg geeft de Nederlandse regering voor dat paritaire bestuursmodel zelf alle aanleiding. Nog steeds is het zo dat regeringen graag zakendoet met geïnstitutionaliseerde en corporale organisaties. Zo staan de Shell’s, Unilever’s en andere multinationals model voor ‘het bedrijfsleven’ en staat de kleine, zelfstandige en vaak lokaal werkende MKB-ondernemer buiten spel. Hetzelfde kan gezegd worden van werknemers. Hun belangen als deelnemer aan gepensioneerde van een pensioenfonds worden door ‘sociale partners’ behartigd (of niet). Nog altijd hebben zij veel te weinig directe invloed op de sturingsmiddelen (beleggingen, premie, pensioen, korten). En nog altijd is hun adviesrecht zeer beperkt.
De overheid faalt vooralsnog in het inperken van de macht van multinationals en instituties die ongewenst de economie domineren. Sterker: trekt daar nog veel te veel samen mee op. Met als gevolg dat de kloof met de burger en de hardwerkende, lokale en regionale MKB-ondernemers – de motor van de Nederlandse economie – groeit.
Daar moeten we vanaf. In Nederland, vind ik, maar ook in Pensioenland (vinden velen met mij). Directe zeggenschap van deelnemers en andere belanghebbenden. Dat zal een onderscheidende factor moeten worden als het nieuwe pensioenakkoord écht draagvlak in de samenleving – en niet alleen op abstract institutioneel niveau – moet krijgen.
Misschien is een coöperatieve pensioenvereniging een alternatief? Het model kennen we al. Dat wordt namelijk al breed toegepast in andere sectoren van het ‘maatschappelijk middenveld’. In dat model worden deelnemers en gepensioneerden leden van de coöperatieve pensioenvereniging en hebben in de Ledenvergadering de hoogste macht.
Op zijn minst iets om over na te denken!
Dit artikel verscheen in “Blik op Portugal 167”.
