Wonend in Portugal zullen we allemaal wel de Ficus carica, de vijgenboom, kennen en de vruchten van deze boom gegeten hebben. De vijgenboom komt uit het genus der Ficussen. Er zijn ongeveer 850 verschillende soorten Ficussen bekend, variërend van grote bomen, struiken, klimplanten tot zelfs epifyten en hemi-epifyten.

Hemi-epifyten zijn planten die in het begin van hun bestaan boven in een boom beginnen te groeien en daarna wortels vormen die naar beneden groeien, om uiteindelijk in de grond te gaan groeien.

Wurgboom
Een voorbeeld hiervan is de Ficus benjamina, een van de meest populaire huisplanten. Deze onschuldig uitziende plant is in werkelijkheid een moordenaar. Een wurgboom. In de natuur begint deze plant zijn leven meestal boven in een andere boom. De naar beneden groeiende wortels worden steeds dikker en verwurgen de gastboom van deze Ficus. En het blijft niet altijd bij één boom. Mocht de gastboom niet meer voldoende steun geven, dan kan deze Ficus een buurboom in gebruik nemen. Gelukkig voor de liefhebbers van deze plant, kan hij ook gewoon in de grond beginnen te groeien zonder hulp van een andere boom. De Ficus benghalensis, ook wel Banyan geheten, is een ander voorbeeld. Dit is geen boom voor een kleine tuin want mettertijd wordt dit een enorme boom met imposante ‘luchtwortelstammen’.

Klimplant
Een Ficus die er heel anders uitziet is de Ficus pumila. Meestal kennen we hem als een klein bladerig hangplantje, vaak met een gevarieerd blad. Maar in de natuur kan het een woekerende, 4 meter hoge klimplant zijn die zich overal aan vasthecht via luchtwortels die een soort latex uitscheiden die als lijm functioneert voor de wortels. Op een vorstvrije plek in de tuin is hij echter goed onder controle te houden en is het een leuk alternatief voor klimop.

Ficus in de tuin
De ficusbomen zijn prachtig in een tuin, maar houd er wel rekening mee dat ze grote wortels maken. Pas dus op waar je ze neerzet en geef ze de ruimte. De meeste Ficus-soorten zijn tropische planten en kunnen niet goed tegen vorst, alhoewel de hier in de tuin gebruikte soorten als Ficus benjamina, Ficus elastica, Ficus australis en Ficus nítida een lichte vorst van -1ºC of -2ºC goed verdragen, en na schade door een iets zwaardere vorst wel weer terug groeien. Alleen duurt het wel tot aan de zomer voordat er weer leven in verschijnt.

Ongelukkige Ficus
De meeste Ficussen houden niet van verandering. Daarom is het beter voordat je ze ompot of in de tuin zet, ze eerst een paar weken aan de plek te laten wennen zodat de verandering wat geleidelijker is. Een teken dat een Ficus niet gelukkig is, bijvoorbeeld door verandering van plaats, is het laten vallen van zijn bladeren. Ook de Ficus carica, de vijgenboom, laat zijn bladeren vallen als hij ongelukkig is. Alleen in de herfst is dat normaal voor deze boom. Naast verandering van omgeving zijn er ook andere redenen waarom een Ficus zijn bladeren kan laten vallen: te veel of te weinig water, gebrek aan licht, insecten of schimmelziektes (vaak veroorzaakt door te veel water). Dit alles maakt een Ficus, maar laten we eerlijk zijn de meeste andere planten, diepongelukkig. En een Ficus reageert daar dus op door zijn bladeren te laten vallen.

Heg en vormboom
Sommige Ficussen zoals de Ficus benjamina en de Ficus nítida kunnen ook voor (hogere) heggen gebruikt worden. Vaak zie je ook Ficussen waarbij verschillende stammetjes in elkaar gevlochten zijn of waarbij de stam in een spiraalvorm is geteeld. Ook als vormboom zijn ze goed te gebruiken. Meestal zie je ze dan als een bol op een stam. Ficus microcarpa is een Ficussoort die veel gebruikt wordt voor bonsais. In Hawaii groeit er echter ééntje die 34 meter hoog en 77 meter breed is en meer dan duizend luchtwortelstammen heeft. Zeker geen boom om bij huizen of bestrating te planten.