Op 3 mei werd in Portugal de staat van calamiteit uitgeroepen omwille van de Covid-19 pandemie, nadat het land 45 dagen lang, sinds 18 maart, zich in een noodtoestand heeft bevonden. Met de staat van calamiteit geldt de ‘burgerlijke plicht om thuis te blijven’ voor de bevolking in het algemeen, onafhankelijk van de leeftijd of indien een persoon meer of minder risico loopt, in plaats van de ‘algemene plicht om thuis te blijven’.

Wat is een staat van calamiteit?
Een staat van calamiteit wordt uitgeroepen als in geval van een catastrofe of een groot, zwaar ongeval het land zich genoodzaakt ziet om uitzonderlijke maatregelen op te leggen met het doel om te beschermen, te handelen of om de normaliteit van de levensomstandigheden te herstellen.
Wat is het verschil tussen een noodtoestand en een staat van calamiteit?
De noodtoestand is een uitzonderlijk mechanisme en laatste redmiddel dat uitgeroepen wordt door de president van de republiek. De staat van calamiteit laat beperkende maatregelen toe, maar de reikwijdte ervan is geringer dan die van de noodtoestand én ze wordt uitgeroepen door de regering.

Wat zijn de algemene plichten van een staat van calamiteit?
De algemene plichten die moeten nageleefd worden tijdens een staat van calamiteit zijn de volgende:
• verplichte quarantaine voor patiënten met COVID-19 en actief toezicht
• burgerlijke plicht om thuis te blijven
• verbod van evenementen of samenscholingen met meer dan 10 personen, behalve bij begrafenissen waar alle familieleden aanwezig mogen zijn

Moet ik tijdens de staat van calamiteit in sociaal isolement blijven?
Het sociaal isolement blijft verplicht voor:
• zieke personen met COVID-19
• personen die onder toezicht staan van de gezondheidsautoriteiten

In de overige gevallen doet de regering een beroep op de burgerlijke plicht om thuis te blijven. Dit betekent dat je de woning alleen maar hoort te verlaten in uitzonderlijke situaties en wanneer strikt noodzakelijk, bijvoorbeeld:
• gaan werken – als telewerken niet mogelijk is
• aankopen van basisgoederen
• naar de bank of de post gaan
• korte wandelingen maken
• gezelschapsdieren uitlaten

Kunnen er beperkingen worden opgelegd op de vrije circulatie?
Ja. De wet vermeldt dat er “beperkingen of voorwaarden kunnen opgelegd worden op de circulatie of aanwezigheid van personen, andere levende wezens of voertuigen”, alsook “een cordon sanitaire of veiligheidscordon”.

Hoe worden de maatregelen gecontroleerd?
De controle op de maatregelen wordt uitgevoerd door de veiligheidstroepen. Deze kunnen:
• etablissementen sluiten als de maatregelen niet nageleefd worden
• de naleving van het verplicht isolement garanderen
• aanraden om niet samen te scholen op de openbare weg

Als ik een van deze normen niet respecteer, wat gebeurt er dan met me?
Met het uitroepen van de staat van calamiteit, kan je gestraft worden voor het niet naleven van:
• verplichte quarantaine – kan beschouwd worden als een misdrijf burgerlijke ongehoorzaamheid en/of verspreiding van een ziekte en kan bestraft worden met een gevangenis- of geldstraf
• verplicht gebruik van maskers in het openbaar vervoer – er zijn boetes voorzien van 120 tot 350 euro voor wie deze plicht niet naleeft

 

Dit artikel verscheen in “Blik op Portugal 176”.