Bij ouder worden hoort ontegenzeggelijk ook het nadenken over het onvermijdelijke. Bij NCA Portugal komen regelmatig vragen binnen over wat te doen bij overlijden en het organiseren van een uitvaart in Portugal.
Een korte rondvraag leert ons dat er veel misverstanden zijn over de gebruiken. Horrorverhalen over crematoria, de snelheid en het bellen van de politie. In werkelijkheid zijn Portugezen natuurlijk ook zorgvuldig en attent. En met enige voorbereiding is er heel veel mogelijk. Om alle onduidelijkheid uit de wereld te helpen, heeft Blik op Portugal aan Addy Franke – uitvaartverzorger in Olhão – gevraagd de meest gestelde vragen te beantwoorden.
Hoe verschilt een uitvaart in Portugal van een in Nederland?
In Portugal kijkt men anders naar de dood en het afscheid dan in Nederland. De nadruk ligt meer op snelheid en het is vaak een sobere aangelegenheid. In Nederland wordt de uitvaart steeds meer op maat gemaakt, naar de wensen van de overledene of de nabestaanden. In Nederland ligt daardoor meer nadruk op het terugkijken op het leven van de overledene, terwijl men in Portugal vooral rouwt om zijn dood. Hoe meer geweeklaag hoe beter.
Moet de overledene in Portugal inderdaad binnen 24 uur worden begraven?
Dit is misschien wel de meest gestelde vraag en het antwoord is nee. Volgens de wet mag de overledene zelfs pas 24 uur ná overlijden worden begraven of gecremeerd. Dat moet dan officieel binnen 72 uur gebeuren maar hierop kunnen uitzonderingen gemaakt worden indien dit nodig is. Bijvoorbeeld omdat er nabestaanden uit het buitenland moeten komen. De overledene zal dan uiteraard gekoeld opgebaard worden bij de begrafenisondernemer of eventueel thuis bij de familie.
Geldt mijn Nederlandse uitvaartverzekering ook in Portugal?
Het antwoord op deze vraag staat in de polisvoorwaarden. De meeste verzekeringen hebben een werelddekking en in dat geval keert de uitvaartverzekering ook in het buitenland uit. Het is belangrijk dit te checken voordat u hiermee te maken krijgt. Indien uw uitvaartverzekering niet geldig is in het buitenland, dan kan u de lopende verzekering afkopen. U krijgt dan de opgebouwde waarde (met aftrek van de kosten) teruggestort. U kunt dan overgaan tot het afsluiten van een nieuwe verzekering in Nederland mét werelddekking of er een in Portugal afsluiten. Veel Nederlanders laten het echter hierbij omdat de kosten van een uitvaart in Portugal aanzienlijk lager zijn dan in Nederland.
Wat moet ik doen bij een overlijden thuis in Portugal?
Wanneer iemand buiten het ziekenhuis overlijdt, moet er een overlijdensverklaring worden afgegeven; een door een arts opgestelde verklaring dat de persoon een natuurlijke dood is gestorven. Is er geen arts aanwezig dan wordt altijd de GNR of polícia judiciária ingeschakeld en zal er autopsie worden verricht. Uiteraard is dit allemaal ingrijpend, tijdrovend en vaak onnodig. Daarom is het belangrijk bij overlijden direct uw arts te bellen of een uitvaartverzorger die direct de formaliteiten kan opvolgen.
Wat is een uitvaartcodicil?
Steeds meer mensen vullen vooraf een uitvaartcodicil in. Hiermee worden alle wensen en ideeën rondom overlijden en uitvaart vastgelegd. Het is een document met alle praktische informatie voor de nabestaanden. Dit codicil kan worden bewaard bij iemand in uw omgeving of bij een uitvaartleider. Vaak heeft deze ook standaardformulieren die ingevuld kunnen worden. Het is altijd aan te raden iemand die dicht bij u staat te laten weten waar ze belangrijke informatie kunnen vinden in geval van overlijden.
Kan men ook in de Algarve gecremeerd worden?
Zeker, dat kan tegenwoordig. Voorheen was het dichtstbijzijnde crematorium in de buurt van Beja (Alentejo). Er is nu een nieuw crematorium in Albufeira geopend. En er is een tweede crematorium in Faro bijgekomen. Ten slotte zijn er ook plannen voor nóg een crematorium in Portimão.
Kan ik rouwkaarten versturen vanuit de Algarve?
Zoals we allemaal dagelijks kunnen zien, hangen de aankondigingen van een overlijden in Portugal in het openbaar, bij de bakker en de kerk. Het versturen van kaarten is dus niet zo gebruikelijk. Maar het gebeurt wel en er zijn zelfs heel goede online-sites voor. Het grootste probleem is vaak dat mensen die hier wonen geen goede lijst met (post)adressen hebben van hun kennissen en vrienden. Gelukkig wordt het steeds geaccepteerder om de rouwkaart per mail te versturen. Rouwadvertenties kunnen ook via internet worden opgegeven.
Is een uitvaartbegeleider noodzakelijk?
Zeker in de gevoelige periode direct na een overlijden is het moeilijk met alle culturele verschillen om te gaan. Met advies, ideeën en organisatie kan een (Nederlandstalige) uitvaartbegeleider een brug slaan tussen alle betrokkenen. En dan blijkt er vaak meer mogelijk dan veel mensen beseffen. Wij proberen een intermediair te zijn tussen u en de begrafenisondernemer. Wij zijn 24 uur per dag, zeven dagen per week telefonisch bereikbaar. Wilt u meer informatie of uw wensen bespreken en eventueel vastleggen, dan komen we graag naar u toe of spreken af waar u wilt.
Maakt het uit resident in Portugal of niet-resident in Portugal?
Bij overlijden van een burger van de EU maakt het niet uit of hij resident in Portugal is of niet. Altijd moet de gemeente (conservatória de Registo Civil) op de hoogte gesteld worden.
Dit gaat als volgt:
Allereerst moet een medicus een (medische) overlijdensverklaring afgeven. Dit gaat tegenwoordig online. Een huisarts kan dit doen bij overlijden thuis, of het ziekenhuis doet dit bij overlijden in het ziekenhuis.
Met deze verklaring, het BI van de overledene en het BI document van de naaste die het overlijden aangeeft wordt door de conservatória de registo civil een overlijdensverklaring afgegeven.
Tegenwoordig wordt met het Portugese document gelijk een internationaal document aangevraagd waarmee de nabestaanden de betreffende instanties in het thuisland op de hoogte kan stellen.
Alle bovenstaande handelingen worden door Adiuvo gedaan en zij kunnen eventueel ook helpen bij het informeren van de officiële instanties in het thuisland zoals (levens) verzekeringen en dergelijken.
Natuurlijk verschilt het per persoon hoeveel er geregeld moet worden.
Ook de uitvaart verschilt, de een wil een sobere uitvaart, een ander wil het leven van de overledene “vieren”. In tegenstelling tot wat velen denken is bijna alles mogelijk, ook in Portugal, het is een kwestie van regelen.
Addy Franke – Adiuvo – uitvaartbegeleiding, mobiel nummer +351 964 561 230.
Bron: Blik op Portugal november 2020
