Voor diegenen onder ons die genieten van een goed boek is het niet moeilijk voor te stellen wat de meerwaarde is van lezen. Lekker ontspannen met een goed boek en een glaasje wijn in een hoekje van de bank duiken. Heerlijk om in het verhaal te duiken en je te vereenzelvigen met de personages. In ons achterhoofd weten we wel dat we ook allerlei vaardigheden trainen terwijl we lezen. We breiden onze woordenschat uit, kijken hoe we zinnen kunnen opbouwen, zien hoe we woorden moeten spellen en we zien hoe we kunnen spelen met de taal door het gebruik van allerlei stijlfiguren. Maar als je nog klein bent en net leert te lezen, zijn deze positieve uitwerkingen natuurlijk nog niet duidelijk. Lezen is wel leuk, maar gewoon hartstikke moeilijk. En als je aan het puberen bent en je moet lezen voor je literatuurlijst, dan is lezen gewoon stomme tijdverspilling en oersaai. Lezen is het belangrijkste domein binnen het Nederlandse taalonderwijs. Het grootste onderdeel van het eindexamen Nederlands is de leesvaardigheid. Toch wel belangrijk dus om regelmatig een boek te pakken. Hoe zit het nu precies met de leesmotivatie en hoe kunnen we die helpen bevorderen?
Wat feiten op een rijtje
Een ruime meerderheid van de leerlingen in het basisonderwijs (82%) vindt het leuk of heel erg leuk om boeken te lezen. In het voortgezet onderwijs geldt dit voor de helft (51%) van de leerlingen. De hoge score in het basisonderwijs is verrassend, omdat dit in het recente verleden wel anders is geweest. Meisjes blijken lezen leuker te vinden dan jongens. Ook blijkt dat tieners op de hogere schoolniveaus meer van lezen houden dan hun leeftijdsgenoten op de lagere schoolniveaus. Leerlingen in zowel het basis- als het voortgezet onderwijs lezen vanuit een intrinsieke, maar ook vanuit een extrinsieke leesmotivatie. Er wordt vooral gelezen vanuit de intrinsieke motivatie, gewoon omdat het leuk is. Lezen om het beter te doen dan anderen, om sociale bevestiging te krijgen of om verdriet of boosheid tegen te gaan, lijken minder belangrijk voor de leesmotivatie.
Waarom wordt lezen minder leuk?
We krijgen te maken met de zogeheten ‘groep 6-crisis’. Waar in de lagere groepen de focus ligt op ‘leren om te lezen’, verschuift die focus in groep 6 meer richting het ‘lezen om te leren’. De teksten worden complexer en abstracter, waardoor ze moeilijker worden om te lezen en te begrijpen. Het is dan ook niet meer dan logisch dat de zwakkere lezertjes hier gaan afhaken. Een tweede mogelijke oorzaak is de verschuiving van het vrijwillige naar het verplichte lezen. Als kinderen ouder worden, mogen ze minder vaak een zelf uitgezocht boek lezen, want er worden eisen gesteld aan de literatuurlijst. De lastige teksten voor de begrijpend lezen les staan immers op het weekrooster. De nadruk komt te liggen bij moeten en niet meer bij mogen.
Tips voor thuis!
- Alles begint bij motivatie
- Prijs je kind als hij een boek pakt.
- Beloon je kind als het een boek uitgelezen heeft.
- Maak lezen nooit een straf!
- Laat je kind zelf boeken uitkiezen.
- Kies het juiste moment om (samen) te lezen.
- Lezen doe je overal
- Denk bijvoorbeeld aan: strips, woordspelletjes, moppenboeken, tijdschriften.
- Denk aan recepten, gebruiksaanwijzingen, korte tekstjes in (reclame)uitingen, ondertiteling op televisie en informatie opzoeken op internet.
- Maak je kind enthousiast voor verhalen, door……
- Theatervoorstellingen en verfilmingen om daarna het boek te lezen.
- (Meelees-)luisterboeken.
- Samen naar de bibliotheek gaan om iets leuks uit te zoeken.
- Maak het je kind makkelijk
- Laat hem een liniaal onder de regel leggen die hij leest.
- Lees om de beurt een bladzijde, zo blijft de vaart in het verhaal.
- Bekijk vooraf samen wie de hoofdpersonen zijn en waar het verhaal zich afspeelt.
- Spreek af dat je kind tien minuten later naar bed mag als hij die tien minuten besteedt aan lezen.
5.Geef het goede voorbeeld
- Vertel over wat je gelezen hebt en wat er met je gebeurt tijdens het lezen.
- Maak duidelijk dat je iets aan lezen hebt.
Bron: ‘De leesmotivatie van Nederlandse kinderen en jongeren’ van Stichting Lezen.
