Als ouder of opvoeder wordt je regelmatig gevraagd: ‘Wat zijn jouw grenzen? Wat mag jouw kind wel en niet? Als iets niet mag, ben je daar dan ook consequent in?’ Legitieme vragen zonder sluitende antwoorden, want deze zijn aan persoonlijke meningen en aan desbetreffend kind onderhevig. Generatieverschillen werken ook niet mee aan een conclusie, want onze ouders dachten ook weer anders. Laat staan onze opa’s en oma’s. Vandaar dit keer mijn bescheiden mening, aangesterkt met wat de ‘experts’ ervan zeggen.

Pick your battles
Het lijkt wel alsof kinderen een ingebouwde zoekmachine hebben voor het opzoeken van grenzen. Met name gedurende bepaalde fases in hun ontwikkeling. Op de hele dag politie-agent spelen zit natuurlijk niemand te wachten, dus zullen we voor onszelf een afweging moeten maken waar we wel en niet een grens gaan stellen. Grenzen stellen is alleen makkelijker gezegd dan gedaan.

Peuters, kleuters en jonge kinderen

Grenzen stellen

Het is belangrijk om te kijken naar het gedrag op het moment zelf. Waar wordt dit gedrag door veroorzaakt? Vermoeidheid, een overvloed aan prikkels? Dat zijn factoren die buiten het kind liggen. Daar zijn wij als opvoeder ook verantwoordelijk voor en we zouden dus eerst even bij onszelf te rade moeten gaan. Of is het gewoon uittesten, grenzen opzoeken, hoever kunnen we gaan? Dit komt vanuit het kind zelf en dan mag daar ook de verantwoordelijkheid worden gezocht. In zo’n geval mag worden aangegeven dat een grens is bereikt en waarom.

Consequenties en vervolg

Of er een consequentie aan verbonden is, hangt uiteraard van de aard van de grens. Gedrag wat je absoluut niet wilt tolereren, zoals bijvoorbeeld schoppen, slaan of bijten, mag best een enkeltje onderste traptrede opleveren. Daar hoeft ook geen discussie over te zijn. Wel zaak om na een paar minuutjes samen een gesprekje te voeren om uit te leggen hoe we het wel zouden willen en waarom. Bij kinderen, vooral op jongere leeftijd, is het lange termijn geheugen nog niet zo heel erg lang. Het heeft niet echt veel zin om een uitspraak te doen als: ‘Dat heb ik nu al tien keer gezegd!’ Zeer waarschijnlijk zul je het nog wel tien keer vaker moeten herhalen. Het is dan handig om je te realiseren dat het niet aan je kind ligt, maar aan de mentale ontwikkeling.

Vrij laten

Elk kind is een uniek persoon en heeft zijn eigen ontwikkeling. Kinderen moeten de wereld en alles erop en eraan ontdekken. Door ze ‘vrij’ te laten, kunnen zij de wereld in hun eigen tempo ontdekken en zichzelf ontwikkelen. Ze leren zelf situaties op te lossen. Door ze ‘vrij’ te laten, stimuleren we ook hun zelfvertrouwen. Dat ze zelf iets kunnen oplossen en niet volledig afhankelijk zijn van papa en mama. Afhankelijk van hun interesses zullen ze zelf ook keuzes maken: nu heb ik zin om lang buiten te spelen, nu heb ik zin om wat langer dan het gewenste half uurtje televisie te kijken.

Pubers

Iets verbieden of zelf laten kiezen? Positief opvoeden.

Vooral pubers willen zelf ervaren, zelf doen en zelf kiezen. Handig is anders, maar hen verbieden om te gaan drinken en roken? Is dat niet een uitnodiging om het juist wél te doen? Een leuke en zeer interessante opvoedkundige kwestie. Keer op keer met ze in gesprek gaan. Steeds opnieuw als dat nodig blijkt, zodat ze uiteindelijk zelf kunnen kiezen. In de hoop dat ze zoveel vertrouwen in ons hebben, dat ze van ons aannemen dat je beter niet kunt starten met roken. En dat een drankje op een gegeven moment oké is, maar graag wel met mate. En dat geldt ook voor andere kwesties, zoals bijvoorbeeld met social media. Uitleggen waar de gevaren liggen, wat de risico’s zijn. Praten over deze zaken, op gelijk niveau. Uitleggen waar je als ouder bang voor bent.

Tijd voor een gesprek

Dan komt er toch zo’n moment waarop dochterlief zit te chatten met een jongen die ze niet kent. Dan stelt deze jongen ook nog een vreemde vraag of doet een raar voorstel. Veel ouders hebben hier een antenne voor, maar veel kinderen begrijpen het als er iets niet in de haak is en komen ermee. Ga er uitgebreid voor zitten om te bespreken wat ze op zo’n moment kan doen. Pols af en toe even of ze heeft begrepen wat je bedoelt. Probeer haar te sterken in het maken van haar eigen verstandige keuzes. Kinderen mogen weten dat wij ons zorgen maken, omdat de wereld nu eenmaal niet (meer) een veilig nest is. Maar kinderen moeten wel leren zich in deze ‘grote, boze wereld’ staande te houden. En naar mijn mening is de beste plek om hier een start mee te maken het veilige nest ‘thuis’.